Yükselen enflasyonla birlikte paranın değersizleşmesi yurttaşı yanında nakit taşımamaya ve en küçük alışverişi bile kredi kartı ile yapmaya itti. Artan kredi kartı kurulları ve 45 günü bulan banka vadeleri ise kredi kartı ile alışverişlerde esnafı mağdur etti. Esnaf devayı kredi kartı ile alışverişlerde banka kurulunu yurttaşa yansıtmakta bulunca bakanlık devreye girdi ve esnafa kesilecek ceza fiyatını 200 bin TL’ye çıkardı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, banka kurullarının yüzde 2’lere kadar düştüğünü argüman ederek “Karta farkı isteyen esnafı şikâyet edin” dedi. Esnaf ise kurulların hâlâ yüzde 4 düzeylerinde olduğunu belirterek hem tüketici hem de kendisinin mağduriyetinin bitirilmesi için banka kurullarına bir deva istiyor.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Başkanı (TESK) Bendevi Palandöken, kamu bankalarına öncelik etme davetinde bulundu. Son 5 yıldır aralıksız yükselen enflasyon parayı pula çevirince en büyük banknot olan 200 TL bile kolay bir alışverişi karşılayamaz duruma geldi. Bu durum karşısında cebinde daima deste deste nakit taşımak istemeyen yurttaş kredi kartına yöneldi.
Türkiye’de kartlarla yapılan ödeme yalnızca son bir yılda bile yüzde 89 arttı. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) bilgilerine nazaran, 2020 yılında 75 milyon adet olan kredi kartı sayısı, bugün 125.9 milyon adete kadar yükseldi. 2020 yılının ağustos ayında kredi kartı ile yurtiçinde yapılan alışveriş meblağı 86 milyar 346 milyon TL iken 2024’ün ağustos ayında bu meblağ 1 trilyon 156 milyar 603 milyon TL’ye çıktı. Bununla birlikte bu alışverişlerde işletmelerin bankalara ödedikleri komiteler ise yüzde 0.60 düzeylerinden yüzde 4’e kadar çıktı.
KAMU BANKALARI ÖNCÜ OLSUN
Hal bu türlü olunca esnafın eline nakit para geçmez oldu, kredi kartlı alışverişlerde ise birtakım eserlerde işletme kârından daha fazla kurul ödemek zorunda kaldı. Esnaf kendini korumak için bu kurulu kartlı satış fiyatlarına yansıttı. Hazine ve Maliye Bakanlığı bunun suç olduğunu belirterek esnafa ceza kesti.
Bu durumu değerlendiren TESK Başkanı Bendevi Palandöken, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Kart kurullarının düşürülmesi için BDDK’ye yazdık ancak dönüş alamadık. Hazine ve Maliye Bakanlığı’na anlattık onlardan bir deva istiyoruz. Yalnızca kurul da değil, pos fiyatı, işletme maliyeti üzere birçok kalem daha ödüyoruz bankalara. Kartlı alışverişlerde en çok kazanan bankalar oluyor. Konfeksiyonda da tıpkı sorun var fakat orada kâr marjı yüksek olduğu için anlamıyor kimse. Bizim sattığımız temel tüketim hususlarında kâr marjları aslında düşük. Yüzde 3.5 kâr ettiğimiz eseri kartla satınca bankaya yüzde 4 komite ödüyoruz.”
Esnafın da tüketicinin de mağdur olmaması için kamu bankalarına seslenen Palandöken, “Gelin öncü olun evvel siz düşürün pos ve kartlı alışveriş maliyetlerini, tüm esnaf sizin pos aygıtınızı kullansın” diye konuştu.
Komisyonlar sebebiyle esnaf ve tüketicinin ziyan ettiğini ya bankaların ya da zincir marketlerin kazandığını belirten İstanbul Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Lider Vekili ve Kırtasiyeciler Odası Başkanı Yavuz Tekçe ise şunları söyledi:
“Esnaf kendi sorumluluğunda olmayan bu yüksek fiyatı mecburen yansıtmak zorunda kalıyor. Hal bu türlü olunca tüketici de haklı olarak en küçük alışverişte bile zincir marketlere gidiyor. Bu sistemde ya bankalar ya da zincir marketler her halükârda parası olan güçlüler kazanıyor. Bizi düşünen yok.”